Calathea i jak o nią dbać? - kompendium

Calathea jest jedną z bardziej instagramowych roślin. Występuje w wielu odmianach, posiada piękne ozdobne liście dzięki czemu przepięknie wygląda na zdjęciach. Jednak trzeba sobie zdać sprawę, że nie jest to roślina dla początkujących.

Nazwa: Calathea, spolszczona: Kalatea, Ostrzeszyn
Klimat naturalny: Tropikalny
Poziom trudności: Trudna

Calathea to roślina pochodząca z klimatu tropikalnego i też takich warunków będzie oczekiwała. Według systematyki roślin należy do rodziny marantowatych, jest więc spokrewniona z marantą, w związku z czym ich uprawa będzie podobna, a preferowane warunki właściwie takie same.

Zanim zdecydujemy się na Calatheę w domu musimy więc zastanowić się, czy jesteśmy w stanie zapewnić jej odpowiednie warunki, gdyż nie jest rośliną łatwą w naszym klimacie domowej uprawie.

Ksiązki dla roślinoholików: 

 

Calathea: jakie warunki potrzebuje?

Po pierwsze zastanówmy się, co oznacza klimat tropikalny, w jakich warunkach kalatee rozwijają się naturalnie.

Calatea w naturze rośnie w lasach deszczowych równikowych na terenie Brazylii. Jej naturalnym środowiskiem są najniższe warstwy lasu tropikalnego, tzn piętro runa i krzewów oraz rzadziej piętro pośrednie (gdzie niektóre gatunki jak epifity żyją "na drzewie" nawet do 5m).

Naturalne warunki
Calathea wiecznie żyje w cieniu innych drzew i to jest naprawdę CIEŃ. W dolnym piętrze lasów deszczowych otrzymuje ok 2-5% pełnego nasłonecznienia. Oczywiście, jest to inne nasłonecznienie niż nasze w Polsce (często mówi się, że w dolnej warstwie lasu deszczowego panuje półmrok, nie można tego określenia jednak traktować zbyt dosłownie), a dzień trwa ok. 12 godzin.

Tropikach jest przede wszystkim CIEPŁO. Temperatura waha się od 21 do 30 st C, z niewielką roczną amplitudą. Właściwie nie występują pory roku, stąd trwa ciągła wegetacja (ciągły wzrost, brak pory spoczynku - calatea nie zimuje!).

Wilgotność to kolejny czynnik, który należy wziąć pod uwagę. Im niższa warstwa w lesie deszczowym, tym większa wilgotność. Bliżej podłoża odbywa się intensywne parowanie. Przy warstwie bylin i krzewów wilgotność jest na poziomie 80 do 100%.

Skoro jesteśmy przy wodzie. Woda w podłożu jest głównie opadowa, więc jest wodą miękką! W przeciwieństwie do naszej wody w kranie, nie zawiera jonów magnezowych oraz wapnia.

Pani obrażalska Calathea

Calathea lancifolia (Kalatea lancetolistna)

Jak dbać o Calatheę w domu?

Na podstawie powyższych prawdopodobnie czujecie czemu to nie jest roślina dla początkujących.

Mały disclamer - piszę w oparciu o moje doświadczenia, wiem, że niektórzy trzymają rośliny w pełnym słońcu, albo przesuszają i żyją...ok, cieszę się, ale w większości przypadków przesuszona, przepalona roślina padnie ;) 

Po zakupie Kalatei pierwszym krokiem powinno być przesadzenie jej!
Zazwyczaj odczekuję te 3-4 tygodnie żeby roślinie nie dostarczać więcej stresu, ale nie w przypadku calathei.

W żadnym wypadku nie zostawiaj swojej nowej kalatei w ziemi produkcyjnej! Zacznij od delikatnego usunięcia ziemi kupnej, obejrzyj korzenie, sprawdź czy w ziemi nie było żadnych pasożytów.

Calathea majestica (Kalatea white star, zebra)

Jaka ziemia do Calathei?

Calathea potrzebuje ziemi dobrze przepuszczalnej, lekko kwaśnej. Można kupić gotową ziemię, choć nie zawsze ziemia do "roślin ozdobnych" to dobry wybór. Można czasem znaleźć gotowe podłoże dla maranty, chociaż to rzadko spotykane w polskich kwiaciarniach.

Możesz stworzyć ziemię dla calathei w domu - może być to nasz własny mix ziemi dla calathei (dajcie znać w komentarzach czy chcecie osobny post o przygotowaniu własnego podłoża dla maranty / calathei):

• ziemia do roślin doniczkowych
• włókna kokosowe
• torf
• kompost
• ziemia liściasta
• piasek

Możemy dodać trochę biohummusu, lub nawozu długouwalniającego się. Doniczka nie może być za duża, powinna mieć odpływ (dziurki) na dno sypiemy keramzyt, by zapewnić drenaż.

Przesadzamy roślinę, dopiero, gdy bryła korzeniowa jest przerośnięta i zaczyna nam zniekształcać doniczkę (w przypadku plastikowej).

(roślina w środku - stromanthe triostar, zapewnij jej warunki takie jak calatei, a się odwdzięczy)

Calathea - oświetlenie

Najtrudniejszym etapem (podobnie jak przy flebodium) jest znalezienie odpowiedniego miejsca, w którym nasza Calathea będzie czuła się dobrze. Nie może to być miejsce bezpośrednio nasłonecznione, a za mało / nieodpowiednie światło odbierze naszej roślinie uroku.

Kilka zasad przy doborze miejsca

1. Im ciemniejsze liście tym bardziej zacienione miejsce potrzebuje, jaśniejsze liście więcej światła.
2. Światło powinno być rozproszone
3. Z zasady unikamy okien - roślina nie lubi przeciągów, ani nagłych powiewów ciepłego powietrza z kaloryfera
4. Jeżeli już musi być to okno, niech będzie nieotwierane i nie mamy kaloryfera - tylko wystawa na wschód lub południowy-wschód, bez bezpośredniego światła (np. mamy za oknem drzewa zapewniające zacienienie, albo markizę).

Dobrym miejscem może okazać się szafka w głębi pokoju, albo półka np. metr od okna.

Maranta leuconeura

Odmianą potrzebującą więcej, ale nadal rozproszonego światła jest Calathea roseopicta (Kalatea różowokropkowana), u której pojawia się różowe ubarwienie.
Niestety trzeba czasem eksperymentować zanim znajdziemy idealne miejsce.

Calathea - podlewanie

Po oświetleniu jest drugą sprawą, która powoduje, ze Calathea jest trudna w uprawie.

Podlewamy tylko wodą przefiltrowaną lub przegotowaną, deszczówką czy filtrowaną.

Calathea jest wrażliwa na złe podlewanie, w szczególności na sole mineralne. Nasza polska woda z kranu jest twarda, posiada liczne jony - magnez, wapń, fluor, chlor, które dla kalatei są szkodliwe.

Calathea Makoya

Jak często podlewać calathę?

Potrzebuje częstego podlewania. Zależnego od naszych warunków, od wielkości bryły korzeniowej, temperatury w mieszkaniu i od jej zachowania. Podlewamy, gdy ziemia przeschnie, a nie wyschnie. Latem może być to raz na 3 dni, raz na 5 dni, zimą ciut rzadziej, ale nie za rzadko np. raz na 7-9.

W skrócie: podlewaj ją tak, by ziemia w doniczce była stale wilgotna (jeśli ziemia przeschnie to nie na dłużej niż 1 dzień), ale(!) nie pozwól by roślinie było mokro/bagniście (niestety tutaj trening czyni mistrza, ja musiałam zabić 4 rośliny by dojść do wprawy). 

Calathea - wilgotność powietrza

Calathea potrzebuje wilgoci i to nie takiej tam okazjonalnej, spryskania jak mi się przypomni. Potrzebuje wilgoci powyżej 50%, a tak naprawdę dobrze czuje się między 65 a 70% - uwierzcie mi - zmierzyłam to.

U mnie rośnie w kuchni jak i w łazience z oknem, której jestem szczęśliwą posiadaczką (wspominałam o roślinach do łazienki w innym wpisie, też tych, które radzą sobie bez światła). Mam też marantę i różne calatee w pokoju i to czego mnie nauczyły, że niska wilgotność powietrza może nie zabija od razu, ale znacznie pogarsza stan rośliny, odbiera jej walory estetyczne i powoduje frustrację. 

Suche powietrze powoduje suche końcówki. Nie ma powodu, by od razu panikować.

Czy spryskiwanie rozwiązuje problem? I tak i nie. Spryskujemy tylko gatunki o gładkich blaszkach liściowych inaczej możemy naszej roślinie zaszkodzić, a nawet doprowadzić do pojawienia się grzyba.

Spryskuj liście z odległości 50 cm wodą miękką (przegotowaną, w temp pokojowej).

Lepsze niż typowe rozpylacze są butelki po mgiełce do twarzy. Mgiełka - to idealne słowo na to co trzeba regularnie zapewnić calathei, polecam lekkie spryskiwanie 3-4 razy dziennie, dobrze sprawdza się nawilżacz powietrza.

Raz w tygodniu przetrzyj liście calathei, by kurz nie przeszkadzał w transpiracji.

Inne sposoby zwiększenia wilgotności powietrza w domu:

• powieszenie nawilżacza na kaloryfer
• postawienie małego nawilżacza produkującego parę
• położenie naczynia z wodą jako źródła parowania
• trzymanie roślin w grupie

To co zauważyłam niedawno - calathea nie lubi być sama (dobra wymówka, by kupić więcej roślin) , jest rośliną która idealnie się czuje w grupie. Dobrze postawić ją z innymi kalateami, albo innymi roślinami o podobnych wymaganiach - razem raźniej = razem wilgotniej ;)

stojak ikea, ale post nie jest sponsorowany

Calathea - temperatura

Kalatea jest rośliną tropikalną, więc ciepłolubną. Temperatura optymalna to ok. 25.st chociaż będzie rosła dobrze mając 22-28 st C. Nie lubi nagłych zmian temperatury, więc trzymajmy ją z dala od prądów powietrza np. kaloryfer czy otwarte okno (nawet latem!). Nie wystawiamy jej na balkon, nawet gdy dzień jest ciepły i bezwietrzny.

Nie zimuje i nie ma okresów spoczynku w związku z czym nie wolno dopuścić, by temperatura spadła poniżej 18 stopni. Zmarznięta roślina reaguje bardzo szybko - liście ciemnieją, zaczynają więdnąć i gnić.

Calathea - nawożenie

Niestety jak wpiszemy "calathea nawóz" to jakoś producenci nie oferują nam dedykowanych produktów typu "nawóz do Calathei" / "nawóz do maraty" a jakoś nawozów do storczyków od groma ;)

Czym więc ją odżywiać?
Po pierwsze przy przesadzaniu wystarczy do ziemi domieszać substrat próchniczy i  torf odkwaszony (ok. pH 5,5 - 6,5). Zimą nie nawożę roślin (chyba, że te doświetlane). Za to od wiosny raz na miesiąc podlewam wodą z dodatkiem biohummusu lub wodą z dodatkiem odżywki do roślin o ozdobnych liściach (niekwitnących), w proporcji ok. 2 razy mniejszej niż zaleca producent.

Problemy z Calatheą

Problem: Poparzenia słoneczne u Calathei

Postawienie jej na oknie z bezpośrednim słońce da prawie natychmiastowe skutki. Reakcją będą u calathei parzone liście. Brązowe, nierównomierne plamy, czasem od krawędzi, czasem nawet na środku i młode liście idące od razu brązowiejące.

Problem: podlewanie wodą z kranu - wysoka mineralizacja wody i gleby

Tutaj efekt też widoczny od razu - Calathea żółknie, żółkną jej liście, a dalej stają się brązowe. Liść jest do odcięcia. 

Problem: przesuszenie kalatei

Objawy: wiotkie, zawijające się liście, czerniejące. Mimo powrotu do regularnego podlewania tracenie liści.

Przesuszenie jest dla niej zabójcze i trudno ją wyprowadzić z tego stanu (zazwyczaj straci wszystkie liście i ewentualnie odbije z nowymi przy zapewnieniu jej dobrych warunków). Trzeba dać jej czas ignorować, że nawet przez parę miesięcy będzie wyglądać źle. Wycinamy przesuszone liście i zapewniamy idealne warunki.

Kalatea nie podnosi liści. Zostaw ją na półmisku filtrowanej wody na noc! Zaskoczysz się jak bardzo mogłą być przeszona!

Calathea zwijanie liści - czyli złe gorszego początki

Drobne okazjonalne brązowienie liści to normalna rzecz, ale gdy zaczyna dotykać to wielu, czasem większości, no cóż źle się dzieje.

Zdjęcie takie jak powyżej nie zwiastuje nic dobrego. Mogą być różne przyczyny zwijania liści przez Calatheę, ważne przyjrzeć się początkowym objawom.

Jeśli roślina dość szybko brązowieje i czarnieje na końcach, liście są jakby papierowe zamiast mięsiste - prawdopobnie zasuszone. Czernieją, a przy okazji widzimy czasem jakby piegi - kryształki wytrącających się soli, pojawia się osad wapienny może to być wina podlewania i spryskiwania rośliny twardą wodą z kranu.

Wówczas ważne jest wrócenie do dobrego podlewania - będę się powtarzać, ale trudno - woda o temperaturze pokojowej odstana lub przegotowana.

Liście należy przecierać szmatką, szczególnie, jeśli roślina pozbywa się nadmiaru soli mineralnych, które jej zafundowaliśmy. Wycierając liście z osadu i kurzu pozwalamy, by przez mikropory krążyło powietrze (wymiana dwutlenek węgla-tlen), a dzięki temu była prowadzona wydajna fotosynteza. Roślina ma warunki do rekonwalescencji.

Jeżeli roślina jest dobrze podlewana i dobrą wodą, a nadal wiele liści na raz ma suche krawędzie i widzimy zawijanie liści, tzn, że Calathea ma za suche powietrze.

Czasem zraszanie nie wystarczy. Wówczas dobrze jest ustawić roślinę obok źródeł parowania. Nie, na pewno nie kaloryfer (kaloryfer to niespodziewane, ciepłe prądy powietrza, niezalecane).

Można obok postawić miseczkę z wodą z kamykami, albo doniczkę z rośliną wstawić do osłonki bez odpływu, a tę osłonkę dużo większej osłonki, w której na dnie umieścimy sporo keramzytu czy innych kamyków i nalejmy wodę (ważne roślina nie ma stać w wodzie, ma stać na wodzie, stąd podwójna osłonka). Będziemy pilnować, by nasz domowy nawilżacz był stale wilgotny.

Problem: kalatea podnosi liście, szumi, rusza się

To nie jest problem - unoszenie liści, zmiany pozycji, szelesty w nocy w ciągu dnia to znana cecha tego gatunku. Stąd jej potoczna nazwa - Prayer Plant (Modląca się roślina).

Będzie się ruszać i będzie szumieć, po prostu nie stawiaj jej w sypialni ;)

Jakie są wasze doświadczenia z tą rośliną?